Εγκυμοσύνη. Η πιο όμορφη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας ή ένα παραμύθι με πρίγκιπες και πριγκίπισσες αλλά και μπόλικους δράκους. Εκείνη η μικρή ροζ γραμμούλα γεννάει τόσες ελπίδες, χαρά, προσδοκία, όνειρα και μας υπόσχεται ότι με τη νέα ζωή θα γεννηθούμε και εμείς ξανά από την αρχή, μια νέα μητέρα, ένας νέος πατέρας, γέννηση και αναγέννηση.

Τι γίνεται όμως όταν τα πράγματα δεν είναι όπως τα περιγράφουν, όπως τα φανταστήκαμε ή όπως πιστεύαμε ότι θα νιώσουμε;

Δεν είναι ασυνήθιστο μια νέα μητέρα είτε κατά την κύηση ή και μετά τη γέννα, να πλημμυρίζεται εκτός από χαρά και από συναισθήματα όπως αγωνία, άγχος, ανασφάλεια και θλίψη. Η μελαγχολία της λοχείας συνήθως ξεκινά δυο τρεις μέρες μετά τον τοκετό και μπορεί να διαρκέσει έως και δυο με τρεις εβδομάδες. Εμφανίζεται περίπου στο 70% των νέων μητέρων και χαρακτηρίζεται από απότομες αλλαγές διάθεσης, κλάμα, ενοχές ότι δεν είναι καλές στο ρόλο τους, αϋπνία, θλίψη. Αυτού του τύπου η ψυχολογική διαταραχή ανακουφίζεται μόνη της σταδιακά με την εξισορρόπηση των ορμονών το διάστημα μετά τον τοκετό και με την υποστήριξη του οικογενειακού περιβάλλοντος.
Τι γίνεται όμως όταν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν αλλά γίνονται χειρότερα; Τότε μιλάμε πλέον για μια σοβαρή διαταραχή της διάθεσης γνωστή ως Επιλόχειο Κατάθλιψη ή Περιγεννητική Κατάθλιψη μια και οι εκδηλώσεις της μπορούν να ξεκινήσουν ακόμα και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή ακόμη και ένα χρόνο μετά τον τοκετό. Τα συμπτώματα της περιλαμβάνουν :

• Καταθλιπτική διάθεση ή απότομες εναλλαγές διάθεσης
• Υπερβολικό κλάμα
• Δυσκολία σύνδεσης με το παιδί
• Απόσυρση από την οικογένεια και τους φίλους
• Απώλεια της όρεξης ή υπερβολική όρεξη συγκριτικά με το σύνηθες
• Αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος
• Εξάντληση
• Απώλεια της ικανότητας ευχαρίστησης
• Απελπισία
• Αισθήματα αναξιότητας, ενοχής, ντροπής ή ανικανότητας
• Δυσκολία στη συγκέντρωση και στη λήψη αποφάσεων
• Ανησυχία / Άγχος
• Σκέψεις ότι θα κάνω κακό στον εαυτό μου ή στο μωρό
• Σκέψεις αυτοκτονίας

Για να γίνει διάγνωση κατάθλιψης, θα πρέπει η μητέρα να εμφανίζει τουλάχιστον πέντε από τα παραπάνω συμπτώματα, με κύρια την καταθλιπτική διάθεση και την απώλεια της ικανότητας ευχαρίστησης, για ένα διάστημα που θα ξεπερνά τις τέσσερις εβδομάδες. Χρειάζεται επίσης ιδιαίτερη προσοχή στον αποκλεισμό άλλων παθήσεων που μπορεί να συνυπάρχουν και να μιμούνται συμπτώματα κατάθλιψης όπως είναι ο υποθυρεοειδισμός και η ανεπάρκεια σε ορισμένες βιταμίνες (ειδικότερα του συμπλέγματος Β και της βιταμίνης D).

Η επιλόχειος κατάθλιψη επηρεάζει 1 στις 10 μητέρες (ανεξάρτητα αν είναι το πρώτο τους παιδί) και μπορεί να διαρκέσει από 3 εως 6 μήνες ή ακόμα περισσότερο αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Συμπτώματα επιλόχειου μπορούν να εμφανιστούν ακόμη και σε πατεράδες το πρώτο έτος μετά τη γέννηση του παιδιού τους. Παράγοντες επικινδυνότητας για την ανάπτυξη επιλόχειου κατάθλιψης είναι το προηγούμενο οικογενειακό ή προσωπικό ιστορικό κατάθλιψης, η έλλειψη υποστηρικτικού δικτύου και βοήθειας, η γέννηση ενός μωρού με ασθένεια ή προωρότητα, η πολύδυμη κύηση, τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα αλλά και το έντονο στρες.

Η αιτιολογία της περιγεννητικής κατάθλιψης δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη αλλά φαίνεται να περιλαμβάνει μια αλληλεπίδραση μεταξύ ψυχολογικών, κοινωνικών και βιολογικών παραγόντων. Σε κάθε περίπτωση όταν παρατηρήσω τα συμπτώματα να μην υποχωρούν μετά τις δυο εβδομάδες αλλά να γίνονται χειρότερα και να παρεμβαίνουν στην ικανότητα μου να φροντίσω το μωρό μου, να βγάλω τις καθημερινές μου ασχολίες ή ακόμα και να έχω σκέψεις ότι θα βλάψω τον εαυτό μου ή το μωρό μου, χρειάζεται να ζητήσω άμεση επαγγελματική βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Η θεραπεία της κατάθλιψης σε εγκυμονούσες ή θηλάζουσες μητέρες συνήθως περιορίζεται σε πρώτη φάση σε ψυχοθεραπεία χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Όταν όμως πλέον τα συμπτώματα γίνουν αρκετά έντονα και απειλούν την ίδια τη ζωή τότε συνίσταται παράλληλα και κατάλληλη ψυχιατρική αγωγή.

Όπως και σε καθετί σε θέματα υγείας, η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Κατά τη διάρκεια αλλά και αμέσως μετά την εγκυμοσύνη είναι απαραίτητη η καλή επικοινωνία της μητέρας τόσο με τον γιατρό της ή με τη μαία της. Σε περίπτωση που η εγκυμονούσα εκφράσει δυσκολίες σαν αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω θα μπορέσουν να την υποστηρίξουν κατάλληλα και να την κατευθύνουν ώστε να μην εξελιχθεί σε σοβαρή πάθηση είτε μέσω παραπομπής σε ψυχολόγο/ψυχίατρο ή ακόμα και σε και κάποια υποστηρικτική ομάδα αν παρέχεται. Η υποστήριξη της οικογένειας, του συντρόφου και των φίλων είναι εξίσου σημαντικά για την ψυχική υγεία της μητέρας. Η σωστή διατροφή, η ήπια άσκηση, ο χρόνος με τον εαυτό μας (όσο ελάχιστος και αν είναι) μπορούν να μας στηρίξουν σε αυτή την τόσο ευχάριστη αλλά και τόσο απαιτητική φάση της ζωής μας. Η περιγεννητική ή επιλόχειος κατάθλιψη δεν είναι αδυναμία χαρακτήρα. Κάποιες φορές μπορεί να είναι απλά η συνέπεια του να φέρνεις στον κόσμο μια νέα ζωή. Ο Θεός λένε ξεκουράστηκε την έβδομη ημέρα δημιουργίας, οι μητέρες/δημιουργοί γιατί όχι; Άλλωστε ένα μωρό είναι ένας ολόκληρος νέος κόσμος.

Ρία Μαργέτη
Ψυχολόγος/Συνθετική ψυχοθεραπεύτρια
Μεγαλουπόλεως 43, Γκύζη